Günlük hayatta bireylerin kendi hüsranlarından kurtulabilmek ve kendilerini daha iyi hissedebilmek amacıyla sığındığı durumlardan biri de başka birisinin yaşadığı talihsizliklerdir. Bu durumu ifade eden ve esasında karmaşık olduğu kadar insani oluşuna dikkat çeken Schadenfreude kavramının son yıllarda artan popülerliğine vurgu yapmayı amaçlayan Tiffany Watt Smith, Schadenfreude: The Joy of Another’s Misfortune başlıklı kitabıyla bu duyguyu tüm yönleriyle ele almayı amaçlamıştır.Kitap Türkiye’de Kolektif Kitap tarafından 2020 yılında Nüvit Bingöl çevirisi ile Schadenfreude: Başkasının Talihsizliğinden Duyulan Keyif adıyla yayınlanmıştır. Smith, kitabında başkalarının talihsizliğinden duyulan hazzın sinsi olmayan ancak daha iyi bir biçimde açıklanması gereken çok boyutlu bir duygu olduğunun altını çiziyor.
İngiltere’de Queen Mary Üniversitesi’nde Duygular Tarihi Merkezi’nde araştırmacı olan Smith, başkalarının talihsizliğinden duyulan keyif duygusunun Schadenfreude olarak İngiltere’de ilk kez 1853’te Dublin Başpiskoposu R.C. Trench tarafından kullanıldığını ileri sürmüştür. Trench’in On the Study of Words adlı kitabında Schadenfreude teriminin “kötülükte hayli üretken insan dehasının icat ettiği tuhaf habasetin hazin bir kaydı” olarak tanımladığını belirtmiştir.
...
Schadenfreude olarak adlandırılan duygunun İngilizcede kullanımına bağlı olarak beş farklı özelliği olduğunu belirtilmiştir. İlk olarak, Schadenfreude kişinin sebep olmadığı talihsiz bir olaydan veya bir fiyaskodan aldığı bir haz veya eğlencedir. İkinci olarak bu sinsi bir duygu değildir. Belirtilen bir diğer özelliği ise kişilerin karşılaştıkları talihsizlikle ilgili olarak talihsizliği yaşayan kişinin bunu hak ettiğini düşünmesi olarak verilmiştir. Dördüncü özelliği ise bir mola olarak görüldüğü ve başkalarının başarısızlıklarının kişi için hissedilmesi muhtemel yetersizlik duygusunu yatıştırmaya yaradığı ve benlik saygısını arttırabilecek bir duygu olarak tasvir edilmesidir. Belirtilen sonuncu özellik ise korkunç olaylar veya minik problemler, gaflar ve şanssızlıklara sevinmeyi içermesidir.
...
Bu kitabın önemli bir savı ise, özellikle 2000’lerden sonra bu kavramın daha sık karşımızaçıkmasıdır. Kitapta “Son hali görenleri şaşırttı!” veya “Çocuk yıldızların son halini görünce inanamayacaksınız!” gibi slogan niteliğinde olabilecek ifadelerin insanların dikkatini fazlasıyla çektiğini ve Schadenfreude’yi körüklediği ifade edilmektedir. Bu tür dikkat çekici cümleler ve haber başlıklarının bize tanıdık geldiğini belirten yazar, bu gibi başlıkların özellikle sosyal medya ile hızlı bir biçimde arttığı ve insanların bu gibi magazin içeriği olan haberleri tüketme ihtiyacının giderek arttığının altını çizmektedir. Örneğin, yazara göre spor müsabakalarında taraftarların davranışlarını ve söylemlerini düşündüğümüzde rakip takımın mağlubiyeti kendi takımının zaferinden daha tatlı gelmektedir. Diğer yandan, ünlü bir şarkıcının yolda yürürken tökezleyip düşmesine tanıklık etmek Schadenfreude hissetmek için bulunmaz bir fırsattır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder